Στον Γιατρό και Δάσκαλο που φεύγει
Στον Κώστα Γαροφαλάκη
Η ιατρική δεοντολογία το επιβάλλει. Ιανουάριος του 1993. Πρέπει να συστηθώ και να του καταθέσω τις γνώσεις και δυνατότητες μου και την καλή μου πρόθεση για την όσο το δυνατόν καλύτερη συνεργασία.
Μας χωρίζουν, λέω, δύο δεκαετίες διαφορετικών επιστημονικών απόψεων. Δεν θα τα βρούμε, λέω ξανά, με την υπεροψία και τον παρορμητισμό της δικής μου νιότης. Και δέχτηκα το πρώτο χαστούκι – έκπληξη!- όταν πολύ σύντομα διαπίστωσα ότι στο μυαλό αυτού του ανθρώπου ήταν καταγραμμένες οι πιο σύγχρονες επιστημονικές απόψεις που σε συνδυασμό με την πολύχρονη εμπειρία του τον μετέτρεπαν σε σεβαστό δάσκαλο.
Δεν πέρασαν ούτε τρείς μήνες, όταν με έκλεισε στο γραφείο και μου μίλησε , όχι σαν προϊστάμενος διευθυντής αλλά σαν πατέρας. Έχεις ανησυχίες, μου λέει. Η συνεργασία μας είναι πολύ καλή και περνώ καλά μαζί σου. Θέλω όμως να περνάς και σύ καλά, γι αυτό λέγε.
Κύριε Γαροφαλάκη (ποτέ δεν τόλμησα να του μιλήσω στον ενικό ούτε να τον προσφωνήσω με το μικρό του όνομα), είμαι έτοιμος εδώ και τρία χρόνια για να εφαρμόσω τη λαπαροσκοπική χειρουργική και να ενισχύσω τη λειτουργία του τμήματος μας με εργαστήριο ενδοσκοπήσεων και ενδοεπεμβατικής.
_ Δεν φτάνει να είσαι εσύ καλός. Πέρα από τον ειδικό τεχνολογικό εξοπλισμό, αυτά απαιτούν και ειδική αναισθησιολογική υποστήριξη.
_ Είναι και η Ήρα έτοιμη. Μπορούμε αν θέλετε να προχωρήσουμε.
_ Εντάξει. Θέλω όμως να ξέρεις ότι επί τόσα χρόνια έμαθα να τρώω με μαχαίρι και πιρούνι (νυστέρι και βελονοκάτοχο). Αν εσύ προτιμάς τα καλαμάκια του Κινέζου και αν αυτό είναι για το καλό των αρρώστων προχώρα. Εγώ θα είμαι δίπλα σας.
Είχαμε την υποστήριξη του τότε Διοικητή του Νοσοκομείο και σήμερα καλού φίλου Νίκου Χριστοφακάκη και έτσι δεν άργησε να παίρνει νέα μορφή το Χειρουργικό Τμήμα του Νοσοκομείου μας.
Δεν έλειψε από καμία επέμβαση. Απολάμβανε τη νέα τεχνολογία και στο τέλος , όταν η επέμβαση ήταν εύκολη το διασκεδάζαμε κιόλας. Όμως δεν ήταν πάντα εύκολα τα πράγματα. Στη δύσκολη στιγμή του κινδύνου, του βαριά τραυματισμένου, της μεγάλης αιμορραγίας, της παραμόρφωσης των ανατομικών στοιχείων, η μεγάλη του ψυχραιμία, αποτέλεσμα της εμπειρίας και του πανίσχυρου χαρακτήρα του, μας έβγαζε από την τρικυμία σε απάνεμα νερά. Και έτσι προχωρήσαμε όλα τα χρόνια της συνεργασίας μας. Υπηρετήσαμε με ζήλο τον τίτλο του Γενικού Χειρουργού. Όχι μόνον του Χειρουργού αλλά κυρίως του Γενικού. Αυτό θεωρούσαμε κυρίως σαν τίτλο τιμής. Γενικός!! Χειρουργούσαμε τα πάντα. Αυτός ακούραστος σαν έφηβος και εγώ κλέφτης των μυστικών του. Η Ήρα έγινε το δεξί του χέρι ακόμα και στο εξωτερικό ιατρείο.
Μόλις ένα χρόνο μετά με ξανάκλεισε στο γραφείο: «Θα εγκατασταθείτε και θα μείνετε εδώ». Κατάλαβε τις φιλοδοξίες μου και την αγωνία της επιστημονικής γήρανσης που με βασάνιζε κάθε μέρα. Ήθελα να φύγω. Και τότε, με τα λόγια του , επαληθεύθηκε η υποψία μου. Ήταν καλός ζωγράφος, ταλέντο ίσως οικογενειακό. Μα και άνθρωπος που το καθημερινό ιατρικό του ταλέντο, το μετέτρεπε ίσως τα βράδια στα όνειρα του, φιλοσοφία και στάση ζωής. «Τα έργα μας, θα μείνουν καλά φυλαγμένα στα σπλάχνα των ασθενών μας. Δεν μπορούμε να κάνουμε έκθεση να τα παρουσιάσουμε. Θα συνοδεύουν τους ανθρώπους που χειρουργήσαμε σε όλη τους τη ζωή. Και είναι μόνο δικά τους γιατί κάποια μέρα θα τα πάρουν μαζί τους στο αναπόφευκτο τελικό τους ταξίδι. Εμείς μένουμε μόνο με την ικανοποίηση της προσφοράς. Σκέφτηκες πόσο πολυτιμότερη θα είναι η δική σας προσφορά εδώ στην Ιεράπετρα παρά σε ένα μεγάλο πανεπιστημιακό κέντρο; Πρέπει να καταλάβεις ότι αυτό που μετράει είναι η αξία της προσφοράς. Όσο πιο χρειαζούμενος είσαι, τόσο πιο καλά». Έμεινα άφωνος. Τα λόγια αυτά τα ξανάκουσα όταν ήμουν μόλις δεκαπέντε χρονών. Είχα τολμήσει να ρωτήσω τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο γιατί δεν ασχολείται με την κεντρική πολιτική σκηνή στην Ελλάδα. “Να θυμάσαι. Η αξία ενός ηθοποιού δεν είναι ποτέ αντίστοιχη με το μέγεθος της σκηνής!». Τα ίδια λόγια έρχονται τώρα από τον Κώστα τον Γαροφαλάκη. Άρχισα να το σκέφτομαι αλλά δεν μου άφησε περιθώρια. Μας βρήκε οικόπεδο και μεσολάβησε στην εύκολη και με καλούς όρους αποπληρωμή του. Ήθελε πάση θυσία να μας κρατήσει στον τόπο του. Καμιά προσωπική μισαλλοδοξία. Καμιά προσπάθεια για υστεροφημία. Πάνω απ΄ όλα ο τόπος του. Η Ιεράπετρα. «Ο τόπος σας χρειάζεται».
Κάποια στιγμή τον ενημέρωσα ότι κάτι περίεργο βρίσκουν οι γιατροί στην αξονική τομογραφία του δικού μου εγκεφάλου. Μια πλάκα που μπορεί να σημαίνει πολλά ή τίποτα. Προσπάθησε να κρύψει την ανησυχία του, αλλά γνωριζόμασταν ήδη πολύ καλά. Δεν με γελούσε. Από τότε με διακριτικό μάτι παρακολουθούσε. Αγωνιούσε και το ήξερα. Έφυγε για την δική του καρδιοχειρουργική επέμβαση και μου είπε να προσέχω τον εαυτό μου. Αστείο να πηγαίνεις εσύ στο χειρουργείο και να λες στους άλλους να προσέχουν . Να αποφεύγω την άσκοπη κούραση είπε. Μου φάνηκε περίεργο γιατί πίστευε ότι ο γιατρός δεν έχει δικαίωμα να νυστάξει, να πεινάσει ή να κουραστεί. Γύρισε πίσω και αποστεωμένος από την ταλαιπωρία της επέμβασης του ξαναρχίσαμε δουλειά όπως παλιά σαν να μην συμβαίνει τίποτα. « Εσύ γιατί δεν προσέχεις;» σκεφτόμουνα χωρίς να τολμήσω να το ξεστομίσω.
Είχα όμως δικαίωμα μετά από τόσα χρόνια συνύπαρξης και συνεργασίας , να θυμώσω όταν ολομόναχος βρέθηκε πεσμένος στο χωράφι με το πόδι σπασμένο. Έτρεξα να τον περιμαζέψω φωνάζοντας του ότι ήταν απερίσκεπτος. Η τσάπα σου έλειπε. Εγώ φώναζα και αυτός χαμογελούσε. «Τα πάθη και ο κρυφός έρωτας έχουν κόστος» λέει καθώς τον κουβαλούσαμε στο ασθενοφόρο. Το δικό μου πάθος και κρυφός έρωτας είναι η γη. Το φυτό που μεγαλώνει με τη δική μου φροντίδα. Και που με κάθε τρόπο μου ανταποδίδει τον κρυφό μου έρωτα. Κατάλαβα πως κάθε αντίρρηση μου θα ήταν μάταιη.
Έτσι δεν μιλούσα αν καμιά φορά ερχόταν στο νοσοκομείο με λασπωμένα παπούτσια από το χωράφι. Μάλλον το απολάμβανα αφού ο ίδιος ήταν γαληνεμένος.
Όταν τον αποχαιρέτησα με την συνταξιοδότηση του, ήξερα πως θα μου λείψει.
Μείναμε κοντά. Τον ρωτούσα για την κυρά Δέσποινα και τα κορίτσια του και αυτός για τα δικά μου παιδιά. Συζητούσαμε για περιστατικά και πολλές φορές το ρίχναμε στο ….
θυμάσαι που …. και η κουβέντα τελειωμό δεν είχε , ενώ κατά τη συνύπαρξη μας τα λόγια του ήταν λιγοστά και μετρημένα. Θυμάμαι να ξεφεύγει λίγο από την κοσμιότητα του μόνο όταν μονομαχούσε στο τάβλι με τον γιατρό τον Θανάση τον Λαγκάζαλη. Τιτανομαχία.
Όταν έμαθα ότι νοσηλεύεται στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας δεν ανησύχησα. Άνθρωποι σαν τον Κωστή τον Γαροφαλάκη δεν πεθαίνουν. Θα το παλέψει κι αυτό όπως τόσα άλλα. Όμως στο τέλος διαψεύστηκα με τον ίδιο τρόπο που διαψεύστηκα όταν γνωριστήκαμε. Η συσσωρευμένη σωματική κούραση και φθορά νίκησε τον πνευματικό του πλούτο.
Το μόνο που μένει είναι να διαφυλάξω όσα έμαθα κοντά του. Να τον τιμώ σαν δάσκαλο και πατέρα. Και να μην ξεχνάω ότι ο χρόνος είναι αμείλικτος. Τα έργα του χειρουργού, όσο και αν εμείς τα θεωρούμε πολύτιμα έργα τέχνης, δεν εκτίθενται και τα παίρνει ο χρόνος μαζί του. Σημασία έχει η χαρά της προσφοράς.
Στο καλό φίλε μου.
Ανδρέας Μαμαντόπουλος
Στον Κώστα Γαροφαλάκη
Η ιατρική δεοντολογία το επιβάλλει. Ιανουάριος του 1993. Πρέπει να συστηθώ και να του καταθέσω τις γνώσεις και δυνατότητες μου και την καλή μου πρόθεση για την όσο το δυνατόν καλύτερη συνεργασία.
Μας χωρίζουν, λέω, δύο δεκαετίες διαφορετικών επιστημονικών απόψεων. Δεν θα τα βρούμε, λέω ξανά, με την υπεροψία και τον παρορμητισμό της δικής μου νιότης. Και δέχτηκα το πρώτο χαστούκι – έκπληξη!- όταν πολύ σύντομα διαπίστωσα ότι στο μυαλό αυτού του ανθρώπου ήταν καταγραμμένες οι πιο σύγχρονες επιστημονικές απόψεις που σε συνδυασμό με την πολύχρονη εμπειρία του τον μετέτρεπαν σε σεβαστό δάσκαλο.
Δεν πέρασαν ούτε τρείς μήνες, όταν με έκλεισε στο γραφείο και μου μίλησε , όχι σαν προϊστάμενος διευθυντής αλλά σαν πατέρας. Έχεις ανησυχίες, μου λέει. Η συνεργασία μας είναι πολύ καλή και περνώ καλά μαζί σου. Θέλω όμως να περνάς και σύ καλά, γι αυτό λέγε.
Κύριε Γαροφαλάκη (ποτέ δεν τόλμησα να του μιλήσω στον ενικό ούτε να τον προσφωνήσω με το μικρό του όνομα), είμαι έτοιμος εδώ και τρία χρόνια για να εφαρμόσω τη λαπαροσκοπική χειρουργική και να ενισχύσω τη λειτουργία του τμήματος μας με εργαστήριο ενδοσκοπήσεων και ενδοεπεμβατικής.
_ Δεν φτάνει να είσαι εσύ καλός. Πέρα από τον ειδικό τεχνολογικό εξοπλισμό, αυτά απαιτούν και ειδική αναισθησιολογική υποστήριξη.
_ Είναι και η Ήρα έτοιμη. Μπορούμε αν θέλετε να προχωρήσουμε.
_ Εντάξει. Θέλω όμως να ξέρεις ότι επί τόσα χρόνια έμαθα να τρώω με μαχαίρι και πιρούνι (νυστέρι και βελονοκάτοχο). Αν εσύ προτιμάς τα καλαμάκια του Κινέζου και αν αυτό είναι για το καλό των αρρώστων προχώρα. Εγώ θα είμαι δίπλα σας.
Είχαμε την υποστήριξη του τότε Διοικητή του Νοσοκομείο και σήμερα καλού φίλου Νίκου Χριστοφακάκη και έτσι δεν άργησε να παίρνει νέα μορφή το Χειρουργικό Τμήμα του Νοσοκομείου μας.
Δεν έλειψε από καμία επέμβαση. Απολάμβανε τη νέα τεχνολογία και στο τέλος , όταν η επέμβαση ήταν εύκολη το διασκεδάζαμε κιόλας. Όμως δεν ήταν πάντα εύκολα τα πράγματα. Στη δύσκολη στιγμή του κινδύνου, του βαριά τραυματισμένου, της μεγάλης αιμορραγίας, της παραμόρφωσης των ανατομικών στοιχείων, η μεγάλη του ψυχραιμία, αποτέλεσμα της εμπειρίας και του πανίσχυρου χαρακτήρα του, μας έβγαζε από την τρικυμία σε απάνεμα νερά. Και έτσι προχωρήσαμε όλα τα χρόνια της συνεργασίας μας. Υπηρετήσαμε με ζήλο τον τίτλο του Γενικού Χειρουργού. Όχι μόνον του Χειρουργού αλλά κυρίως του Γενικού. Αυτό θεωρούσαμε κυρίως σαν τίτλο τιμής. Γενικός!! Χειρουργούσαμε τα πάντα. Αυτός ακούραστος σαν έφηβος και εγώ κλέφτης των μυστικών του. Η Ήρα έγινε το δεξί του χέρι ακόμα και στο εξωτερικό ιατρείο.
Μόλις ένα χρόνο μετά με ξανάκλεισε στο γραφείο: «Θα εγκατασταθείτε και θα μείνετε εδώ». Κατάλαβε τις φιλοδοξίες μου και την αγωνία της επιστημονικής γήρανσης που με βασάνιζε κάθε μέρα. Ήθελα να φύγω. Και τότε, με τα λόγια του , επαληθεύθηκε η υποψία μου. Ήταν καλός ζωγράφος, ταλέντο ίσως οικογενειακό. Μα και άνθρωπος που το καθημερινό ιατρικό του ταλέντο, το μετέτρεπε ίσως τα βράδια στα όνειρα του, φιλοσοφία και στάση ζωής. «Τα έργα μας, θα μείνουν καλά φυλαγμένα στα σπλάχνα των ασθενών μας. Δεν μπορούμε να κάνουμε έκθεση να τα παρουσιάσουμε. Θα συνοδεύουν τους ανθρώπους που χειρουργήσαμε σε όλη τους τη ζωή. Και είναι μόνο δικά τους γιατί κάποια μέρα θα τα πάρουν μαζί τους στο αναπόφευκτο τελικό τους ταξίδι. Εμείς μένουμε μόνο με την ικανοποίηση της προσφοράς. Σκέφτηκες πόσο πολυτιμότερη θα είναι η δική σας προσφορά εδώ στην Ιεράπετρα παρά σε ένα μεγάλο πανεπιστημιακό κέντρο; Πρέπει να καταλάβεις ότι αυτό που μετράει είναι η αξία της προσφοράς. Όσο πιο χρειαζούμενος είσαι, τόσο πιο καλά». Έμεινα άφωνος. Τα λόγια αυτά τα ξανάκουσα όταν ήμουν μόλις δεκαπέντε χρονών. Είχα τολμήσει να ρωτήσω τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο γιατί δεν ασχολείται με την κεντρική πολιτική σκηνή στην Ελλάδα. “Να θυμάσαι. Η αξία ενός ηθοποιού δεν είναι ποτέ αντίστοιχη με το μέγεθος της σκηνής!». Τα ίδια λόγια έρχονται τώρα από τον Κώστα τον Γαροφαλάκη. Άρχισα να το σκέφτομαι αλλά δεν μου άφησε περιθώρια. Μας βρήκε οικόπεδο και μεσολάβησε στην εύκολη και με καλούς όρους αποπληρωμή του. Ήθελε πάση θυσία να μας κρατήσει στον τόπο του. Καμιά προσωπική μισαλλοδοξία. Καμιά προσπάθεια για υστεροφημία. Πάνω απ΄ όλα ο τόπος του. Η Ιεράπετρα. «Ο τόπος σας χρειάζεται».
Κάποια στιγμή τον ενημέρωσα ότι κάτι περίεργο βρίσκουν οι γιατροί στην αξονική τομογραφία του δικού μου εγκεφάλου. Μια πλάκα που μπορεί να σημαίνει πολλά ή τίποτα. Προσπάθησε να κρύψει την ανησυχία του, αλλά γνωριζόμασταν ήδη πολύ καλά. Δεν με γελούσε. Από τότε με διακριτικό μάτι παρακολουθούσε. Αγωνιούσε και το ήξερα. Έφυγε για την δική του καρδιοχειρουργική επέμβαση και μου είπε να προσέχω τον εαυτό μου. Αστείο να πηγαίνεις εσύ στο χειρουργείο και να λες στους άλλους να προσέχουν . Να αποφεύγω την άσκοπη κούραση είπε. Μου φάνηκε περίεργο γιατί πίστευε ότι ο γιατρός δεν έχει δικαίωμα να νυστάξει, να πεινάσει ή να κουραστεί. Γύρισε πίσω και αποστεωμένος από την ταλαιπωρία της επέμβασης του ξαναρχίσαμε δουλειά όπως παλιά σαν να μην συμβαίνει τίποτα. « Εσύ γιατί δεν προσέχεις;» σκεφτόμουνα χωρίς να τολμήσω να το ξεστομίσω.
Είχα όμως δικαίωμα μετά από τόσα χρόνια συνύπαρξης και συνεργασίας , να θυμώσω όταν ολομόναχος βρέθηκε πεσμένος στο χωράφι με το πόδι σπασμένο. Έτρεξα να τον περιμαζέψω φωνάζοντας του ότι ήταν απερίσκεπτος. Η τσάπα σου έλειπε. Εγώ φώναζα και αυτός χαμογελούσε. «Τα πάθη και ο κρυφός έρωτας έχουν κόστος» λέει καθώς τον κουβαλούσαμε στο ασθενοφόρο. Το δικό μου πάθος και κρυφός έρωτας είναι η γη. Το φυτό που μεγαλώνει με τη δική μου φροντίδα. Και που με κάθε τρόπο μου ανταποδίδει τον κρυφό μου έρωτα. Κατάλαβα πως κάθε αντίρρηση μου θα ήταν μάταιη.
Έτσι δεν μιλούσα αν καμιά φορά ερχόταν στο νοσοκομείο με λασπωμένα παπούτσια από το χωράφι. Μάλλον το απολάμβανα αφού ο ίδιος ήταν γαληνεμένος.
Όταν τον αποχαιρέτησα με την συνταξιοδότηση του, ήξερα πως θα μου λείψει.
Μείναμε κοντά. Τον ρωτούσα για την κυρά Δέσποινα και τα κορίτσια του και αυτός για τα δικά μου παιδιά. Συζητούσαμε για περιστατικά και πολλές φορές το ρίχναμε στο ….
θυμάσαι που …. και η κουβέντα τελειωμό δεν είχε , ενώ κατά τη συνύπαρξη μας τα λόγια του ήταν λιγοστά και μετρημένα. Θυμάμαι να ξεφεύγει λίγο από την κοσμιότητα του μόνο όταν μονομαχούσε στο τάβλι με τον γιατρό τον Θανάση τον Λαγκάζαλη. Τιτανομαχία.
Όταν έμαθα ότι νοσηλεύεται στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας δεν ανησύχησα. Άνθρωποι σαν τον Κωστή τον Γαροφαλάκη δεν πεθαίνουν. Θα το παλέψει κι αυτό όπως τόσα άλλα. Όμως στο τέλος διαψεύστηκα με τον ίδιο τρόπο που διαψεύστηκα όταν γνωριστήκαμε. Η συσσωρευμένη σωματική κούραση και φθορά νίκησε τον πνευματικό του πλούτο.
Το μόνο που μένει είναι να διαφυλάξω όσα έμαθα κοντά του. Να τον τιμώ σαν δάσκαλο και πατέρα. Και να μην ξεχνάω ότι ο χρόνος είναι αμείλικτος. Τα έργα του χειρουργού, όσο και αν εμείς τα θεωρούμε πολύτιμα έργα τέχνης, δεν εκτίθενται και τα παίρνει ο χρόνος μαζί του. Σημασία έχει η χαρά της προσφοράς.
Στο καλό φίλε μου.
Ανδρέας Μαμαντόπουλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου